LAST CALL: aanpassing van uw statuten aan het WVV vereist!

De wet van 23 maart 2019, die het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (hierna “WVV”) introduceerde, is in werking getreden vanaf 1 mei 2019. Krachtens deze wet moeten alle vennootschappen uiterlijk tegen 31 december 2023 hun statuten aanpassen aan het WVV.

Wat zijn nu de gevolgen als men niet, of laattijdig de statuten aanpast? Of welke voordelen kan u realiseren uit een actualisatie van uw statuten? Het antwoord op deze vraag verschilt naargelang de rechtsvorm.

• Wat betreft de afgeschafte vennootschapsvormen
• Wat betreft de besloten vennootschap
• Wat betreft de naamloze vennootschap
• Wat betreft de coöperatieve vennootschap
• Wat betreft de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap
• En de sancties ?
• Statutenwijziging en successieplanning

Wat betreft de afgeschafte vennootschapsvormen

Het WVV schaft (onder meer) de commanditaire vennootschap op aandelen af als rechtsvorm. Alle commanditaire vennootschappen op aandelen die niet voor een omzetting hebben gekozen naar een andere rechtsvorm zullen op 1 januari 2024 van rechtswege omgezet worden in een naamloze vennootschap met enig bestuurder. Het bestuursorgaan moet dan in de eerste helft van 2024 verplicht de statuten omzetten naar een naamloze vennootschap.

In dat geval is er geen keuze meer naar bijvoorbeeld de omzetting in een BV, terwijl u die keuze wel in de hand houdt bij een omzetting voor 31 december 2023.

Wat betreft de besloten vennootschap

Het WVV neemt afstand van het strakke karakter dat de BVBA voorheen kenmerkte. Tal van deze strikte bepalingen werden ook letterlijk – en soms in een nog strengere versie dan de wettekst – opgenomen in de statuten, zoals o.m. de klassieke strenge overdrachtsregeling van aandelen. Onder de huidige wetgeving heeft men veel meer keuzemogelijkheden dan voorheen, en werd het (minimum) kapitaal afgeschaft.

Voor alle BVBA’s die reeds op 1 mei 2019 waren opgericht, en in 2019 hun statuten nog niet hadden gewijzigd, werd het maatschappelijk kapitaal en de wettelijke reserve per 1 januari 2020 van rechtswege omgezet in een onbeschikbare eigen vermogensrekening. Bij de statutenwijziging kan geopteerd worden om deze terug beschikbaar te maken, waardoor bij eenvoudige meerderheid de algemene vergadering kan beslissen deze uit te keren. Opteert u voor een onbeschikbare eigenvermogensrekening dan kan dit enkel met een bijzondere meerderheid, vereist als voor een statutenwijziging. Als u bijvoorbeeld 52 % van de aandelen van een BV bezit, kan u over de beschikbare eigenvermogensrekening alleen beslissen, hetgeen niet het geval is wanneer er sprake is van een onbeschikbare eigen vermogensrekening want dan is een 75 % meerderheid vereist.

Het WVV voorziet – naar analogie met de NV – ook in de mogelijkheid om winsten uit te keren op de resultaten van het lopende boekjaar (interimdividenden). Dit kan echter uitsluitend indien de statuten in die mogelijkheid voorzien .

Indien u liever een soepelere overdrachtsregeling voorziet, dan kan dit enkel wanneer de vroegere strenge statutaire regeling eerst uit uw statuten gehaald wordt. Bij versoepelde regelingen geldt als principe dat de strengere statuten primeren op de wettekst.

Wat betreft de naamloze vennootschap

Wat betreft de NV situeren de wijzigingen zich voornamelijk op het vlak van het bestuursorgaan. Men kan nog steeds zoals in het verleden opteren voor een raad van bestuur, die uit minstens drie leden moet bestaan (twee bestuurders volstaan ingeval er minder dan drie aandeelhouders zijn). In groepsstructuren wordt vaak geopteerd om de raad van bestuur samen te stellen uit rechtspersonen-bestuurders, die dan op hun beurt een vaste vertegenwoordiger moeten aanstellen. In vele gevallen zetelde dezelfde persoon in een verschillende hoedanigheden in de raad van bestuur.

Deze cumul is niet meer toegestaan. Een eenvoudige oplossing is terug te schakelen naar één bestuurder, al dan niet statutair benoemd. Maar deze keuze kan u enkel maken nadat de statuten van de NV in die zin aangepast worden. Doet u dit zonder statutenwijziging, dan kan de naamloze vennootschap geen rechtsgeldige handelingen meer stellen, met alle gevolgen van dien wat betreft de bestuurdersaansprakelijkheid.

Wat betreft de coöperatieve vennootschap

In het WVV wordt de toepassingssfeer van de coöperatieve vennootschap beperkt tot de vennootschappen die het coöperatief gedachtengoed uitdragen. Al de andere moeten uiterlijk tegen 31 december 2023 een andere rechtsvorm kiezen. Zij die geen rechtsvorm hebben gekozen, en geen omzetting hebben gedaan worden vanaf 1 januari 2024 van rechtswege omgezet in een besloten vennootschap. Niet onbelangrijk om weten is dat elke belanghebbende de ontbinding van de coöperatieve vennootschap kan vorderen indien de vennootschap niet langer aan de definitie van de coöperatieve vennootschap voldoet.

Wat betreft de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap

Voor de VOF en de CommV zijn de wijzigingen veel minder ingrijpend, wat niet belet dat er geen nuttige aanpassingen kunnen gebeuren. Er mag immers niet uit het oog verloren worden dat er nog steeds sprake is van een zeer beperkt wettelijk kader, waardoor de statuten nog veel meer aan belang winnen. En niet onbelangrijk is dat (behoudens in de uitzonderlijke gevallen waarbij de VOF of CommV werd opgericht bij authentieke akte) een statutenwijziging bij onderhandse akte kan, wat de kostprijs aanzienlijk beperkt.

En de sancties?

Voorziet de vennootschapswetgever in uitdrukkelijke sancties voor de nalatige vennootschap of haar bestuursorganen? Neen, u zal geen boete krijgen of van rechtswege ontbonden worden, maar toch blijft het risicovol.

• Vooreerst is er de bestuurdersaansprakelijkheid. Elke bestuurder moet als een goede huisvader handelen, en daartoe behoort uiteraard ook het naleven van de toepasselijke wetgeving. Wanneer een derde schade zou geleden hebben door het nalatig gedrag van de bestuurders, kan hij de bestuurders persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk voor die schade. Dit zou bijvoorbeeld het geval zijn wanneer het bestuursorgaan van een NV beslist de vennootschap te laten vertegenwoordigen door één bestuurder, en dit zonder haar statuten te laten aanpassen. Of en bv waarvan de aandelen vrij overgedragen worden, terwijl statutair dit nog niet voorzien was. Of een BV die een interimdividend uitkeert, terwijl het statutair nog niet voorzien was.
• Ook tegenstrijdigheden tussen niet aangepaste statuten en het WVV zullen in de nabije toekomst zeker aanleiding geven tot betwistingen en rechtsonzekerheid, die men best kan vermijden door tijdig de nodige actie te ondernemen.
• Nog problematischer kan het worden wanneer de vennootschap bepaalde erkenningen, intekent op overheidsopdrachten of subsidies ontvangt. Een niet aangepast wettelijk kader van uw vennootschap kan roet in het eten gooien.

Het loutere feit dat een aantal wijzigingen automatisch toepasselijk worden (zoals bijvoorbeeld de benaming BV ipv BVBA) is geenszins een vrijgeleide om de statutenwijziging op de lange baan te schuiven.

Statutenwijziging en successieplanning

Maar niet enkel het vennootschapsrecht wijzigde de afgelopen jaren. Ook het huwelijksvermogensrecht en de fiscaliteit (o.m. inzake schenkingen) wijzigden. Reeds jarenlang vastgelegde patronen in successieplanning zijn aan een review toe. Het WVV biedt tal van bijkomende mogelijkheden en instrumenten inzake successieplanning. Zo schept het WVV eindelijk een wettelijk kader voor de rechten van de vruchtgebruiker. Bij schenking van de aandelen met voorbehoud van vruchtgebruik, kan statutair voorzien worden dat zowel het stemrecht als de dividendstromen bij de vruchtgebruiker blijven. Zo kunnen de schenkers (ouders) de controle en het dividendrecht houden, maar zitten na hun overlijden de kinderen (blote eigenaars) veilig op het vlak van successierechten. Ook met het meervoudig stemrecht, dat nu ook in de BV en CV kan toegepast worden, kunnen nuttige controlestructuren uitgebouwd worden.

Kortom, de aanpassing van de statuten kan perfect kaderen in een moderne, vaak op eenvoudige leest geschoeide successieplanning mits aanpassen van uw statuten.

 

© CERTIFISC – Auteur: Jorn Peyskens