Hand- of bankgift: doe het nog in 2024!

Een schenking van roerende goederen vereist in principe een notariële akte. Dergelijke schenkingen moeten verplicht geregistreerd worden waardoor de schenkbelasting verschuldigd wordt. De schenkbelasting voor roerende goederen bedraagt in Vlaanderen 3% voor schenkingen tussen echtgenoten en voor schenkingen in rechte lijn (bijvoorbeeld tussen ouders en hun kinderen). In alle andere gevallen is het tarief 7%.

Geen schenkbelasting bij hand- of bankgift

De schenkbelasting op roerende goederen kan echter vermeden worden door met een handgift te werken in plaats van een authentieke akte.  Een variant hierop is de bankgift. In plaats van de materiële overhandiging (“traditio”) vindt hierbij een overschrijving plaats.  De schenker schrijft een som geld over van zijn rekening naar die van de begiftigde, of een overschrijving van gedematerialiseerde effecten (aandelen, obligaties, etc.) van het depot van de schenker naar dat van de begiftigde.

De rechtsleer en rechtspraak erkennen sinds vele jaren onvoorwaardelijk de rechtsgeldigheid van de handgift als bewijs van overdracht.  

Het grote voordeel aan de handgift of bankgift is dat er geen schenkbelasting verschuldigd is. Er is echter één grote onzekerheid: wanneer de schenker binnen drie jaar na de gift overlijdt, worden de geschonken goederen alsnog in zijn nalatenschap geplaatst, en dan ook belast aan de veel duurdere erfbelasting (tarieven van 3% tot 27% in rechte lijn). Dit gebeurt op grond van een fictiebepaling in de Vlaamse Codex Fiscaliteit, dat de gift herkwalificeert als een belastbaar legaat. Men spreekt dan ook van een “verdachte periode” of “risicoperiode”. 

De verdachte periode is in het leven geroepen om te voorkomen dat mensen vlak voor hun overlijden hun volledige vermogen nog zouden wegschenken zonder dat de fiscus een graantje kan meepikken.

Verlenging verdachte periode in het Vlaams Gewest

In het Vlaams Gewest bedraagt die verdachte periode 3 jaar, die van dag tot dag berekend wordt.  Eind 2020 wou de toenmalige Vlaamse regering de termijn reeds verlengen tot vier jaar, maar aangezien in dezelfde periode de Nederlandse Kaasroute (schenken via Nederlandse notaris zonder schenkbelasting) afgesneden werd, werd de termijn uiteindelijk toch niet gewijzigd.  In de regeringsverklaring van de Vlaamse regering wordt nu wel uitdrukkelijk bepaald de termijn te verlengen tot 5 jaar, en dit vanaf 1 januari 2025.  Als u nog gebruik wil maken van de hand-of bankgift hebt u er dus alle belang bij de schenking nog dit jaar te laten plaatsvinden, zoniet wordt de “risicotermijn” verlengd met 2 jaar.  

Andere Gewesten

In het Waals Gewest is de termijn van de verdachte periode reeds sinds 1 januari 2022 op 5 jaar gebracht, zelfs met een retroactieve werking op alle schenkingen die gedaan werden vanaf 1 januari 2019. De Vlaamse regering heeft blijkbaar niet de intentie om retroactief te gaan werken. Enkel de schenkingen verricht vanaf 1 januari 2025 zouden worden geviseerd. 

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het voorlopig ook nog 3 jaar, maar ook daar bestaan concrete plannen om die kortelings op 5 jaar te brengen. 

Mogelijkheden om de hogere erfbelasting te vermijden

Wat zijn de mogelijkheden om bij dreigend overlijden van de schenker binnen de verdachte periode de hoge(re) erfbelasting te vermijden.  Er zijn twee mogelijkheden, namelijk (A) alsnog als laten registreren van het onderhands geschrift aan 3% of 7%, (B) het afsluiten van een verzekering.

A) Het laten registreren van het onderhands geschrift

In de meeste gevallen wordt in het kader van een handgift gewerkt met een zogenaamd “pacte adjoint”. Dit document kan alsnog ter registratie worden aangeboden, waardoor 3% of 7% schenkbelasting moet betaald worden, zonder boete. Door het alsnog betalen van de schenkbelasting ontsnapt de begiftigde aan de duurdere erfbelasting, zelfs als de schenker kort nadien effectief zou overlijden.

B) Een tijdelijke successieverzekering

Een ander alternatief is het afsluiten van een tijdelijke successieverzekering. Het concept ervan is eenvoudig: de begiftigde verzekert zich tegen het risico dat de schenker overlijdt binnen de verdachte periode, en dit ten bedrage van de potentiële erfbelasting op de betreffende gift. In een traditionele ouder(s) (schenkers) – kind (begiftigde) constructie (ABA – constructie) zal het kind een verzekering afsluiten die bij het overlijden van de ouder(s) een kapitaal uitkeert aan het kind. Dit stelt het kind in staat is om de verschuldigde erfbelasting te betalen op de erfenis die hij/zij ontvangt.

De kosten van een tijdelijke successieverzekering variëren en zijn afhankelijk van diverse factoren, zoals de leeftijd en de algehele gezondheidstoestand van de verzekerde en het type verzekering.  De gezondheidsfactoren omvatten onder meer rookgedrag, BMI en cardiovasculaire gezondheid op het moment van het afsluiten van de verzekering.

Het type verzekering betreft het onderscheid tussen een “all-risk”-verzekering (allesomvattende successieverzekering), een ongevallenverzekering en de “sudden-death”-variant (een goedkoper alternatief dat slechts een aantal overlijdensoorzaken dekt).

Of een successieverzekering interessant is, zal afhangen van uw specifieke situatie. Het is daarom erg belangrijk om een voorafgaande successiescan uit te voeren, waarbij wordt geanalyseerd welke erfgenaam hoeveel erfbelasting zal moeten betalen als het noodlot zich zou voordoen. En de verlenging van de “risicotermijn” zal uiteraard de kostprijs van de verzekering verhogen.

© CERTIFISC – Auteur: Jorn Peyskens

DISCLAIMER Dit artikel werd gepubliceerd/voor het laatst gewijzigd op 15/11/2024 en werd opgesteld conform de op dat moment geldende wetgeving, rechtspraak, rechtsleer en interpretaties.
Sinds voormelde datum kunnen er zich wijzigingen voordoen waardoor dit artikel verouderde informatie kan bevatten.