Na sluiting Kaasroute, nu de Bierroute?

Het schenken van aandelen is in Vlaanderen onderworpen aan schenkbelasting, meer bepaald 3 % tussen echtgenoten en in rechte lijn, en 7 % in alle andere gevallen.  De rechten zijn verschuldigd op de werkelijke waarde van de aandelen. Sinds de afschaffing van de aandelen aan toonder is de handgift voor aandelen niet langer mogelijk. Er werd in de praktijk nadrukkelijk gezocht naar belastingvrije alternatieven.

Exit Kaasroute

Tot 15 december 2020 was het mogelijk om roerende goederen (waartoe ook aandelen in de vennootschap behoren) belastingvrij te schenken via een buitenlandse notaris. In de praktijk deden veel Belgen beroep op een Nederlandse notaris. De akte verleden voor een buitenlandse notaris diende niet te worden geregistreerd in België. De schenkbelasting was pas verschuldigd na registratie van de akte. Sinds voormelde datum dienen voortaan ook buitenlandse notariële akten in België te worden geregistreerd, waardoor ook schenkingen van roerende goederen bij een Nederlandse notaris aan de schenkbelasting zullen worden onderworpen.

Alternatieven

Vrijstelling schenking aandelen in een familiale vennootschap

Voor de schenking van aandelen in een familiale vennootschap, bedraagt het tarief van de schenkbelasting in rechte lijn en tussen partners 0%. Hieraan zijn wel tal van voorwaarden gekoppeld. Ook kijkt de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel)  met argusogen naar vennootschappen waar ook veel privaat onroerend goed in is ondergebracht. Volgens  Vlabel belet dit de toepassing van de vrijstelling van schenkbelasting. Recente rechtspraak heeft echter het strenge administratief standpunt in vraag gesteld.

Bankgift

Via een bankgift, ook wel een onrechtstreekse schenking genoemd, worden gelden of effecten van de schenker louter overgeschreven naar de rekening van de begiftigde. Doordat hier geen registratie mee gepaard gaat, is er ook geen schenkbelasting verschuldigd. Een voorwaarde is wel dat de schenker drie jaar na de bankgift nog in leven is. Indien de schenker echter  komt te overlijden binnen de drie jaar te rekenen vanaf de datum van de bankgift, zal de begiftigde alsnog belast worden met erfbelasting op de gedane schenking. Om een semi-vaste datum te geven aan de bankgift en de driejarige termijn te kunnen bewijzen ten aanzien van de fiscus, wordt best een “pacte adjoint”(gezamenlijke verklaring) opgemaakt, dewelke een semi-vaste datum kan krijgen middels een aangetekende zending.

De Bierroute

Vaak voldoen de aandelen/vennootschap niet aan de voorwaarden voor een vrijstelling van schenkbelasting onder het regime van een familiale vennootschap (bvb. omdat er te veel privaat vastgoed in de vennootschap aanwezig is). Vlabel aanvaardde recent in twee voorafgaande beslissingen een  alternatieve manier om toch belastingvrij te kunnen schenken, is door de aandelen in de vennootschap onder te brengen in een maatschap.

Hiertoe zijn twee manieren mogelijk:

1) Inbreng ten behoeve van een derde

Aandelen  worden ingebracht in een nieuw opgerichte maatschap, maar de delen van de maatschap die in ruil voor de inbreng worden uitgegeven worden meteen (in volle eigendom ) ingeschreven op naam van een ander persoon dan de inbrenger. De inbrenger wordt aangesteld als zaakvoerder van de maatschap met een ruime beheers – en beschikkingsbevoegdheid over de ingebrachte aandelen.

2) Inbreng zonder creatie van nieuwe aandelen

Aandelen  worden ingebracht in een reeds bestaande maatschap waarvan de kinderen deelgenoot zijn. De inbrengende ouder(s) is/zijn  zaakvoerder van de maatschap. Aangezien er geen nieuwe delen worden uitgegeven aan de inbrenger(s), vindt er een onrechtstreekse vermogensverschuiving plaats naar de kinderen. De aandelen van de kinderen in de maatschap worden meer waard als gevolg van de inbreng door de ouder. Ook hier wordt de inbrengende ouder aangesteld als zaakvoerder van de maatschap met een ruime beheers – en beschikkingsbevoegdheid over de ingebrachte aandelen.

Opgelet voor de verdachte periode

Omdat het in beide gevallen een onrechtstreekse schenking betreft, zal er toch erfbelasting verschuldigd zijn indien de inbrenger/schenker overlijdt binnen de “verdachte periode” van drie jaar na de inbreng.

Betrokken begiftigden

In twee voorafgaande beslissingen van 27 februari 2023 heeft Vlabel ingestemd met beide technieken, op voorwaarde dat de transactie gericht is met het oog op het betrekken van de kinderen bij het reilen en zeilen van de vennootschap. Aldus Vlabel dienen de beheers – en beslissingsbevoegdheden van de zaakvoerder dienen te worden getemperd en de kinderen dienen te worden betrokken in belangrijke beslissingen. Daarom is het uitermate van belang de statuten van de maatschap nauwkeurig op te stellen en de kinderen bijvoorbeeld te laten opnemen dat de kinderen unaniem moeten instemmen indien (i) de maatschap een transactie verricht waarbij externe schulden worden aangegaan, (ii) indien de maatschap een actiefbestanddeel wil hypothekeren of in pand geven, (iii) indien de maatschap een actiefbestanddeel vervreemdt voor een lagere waarde dan waarvoor het actief werd aangekocht of verworven, en (iv) indien de maatschap een beslissing neemt met een vermogenswaarde van meer dan 1.500.000 EUR.

Voorzichtigheid is echter de boodschap aangezien het feitenrelaas in beide casussen zeer specifiek waren, en de rechtsleer zich vragen stelt of Vlabel niet de algemene antimisbruikbepaling kan inroepen om alsnog schenkbelasting te vorderen.

Bovendien kan een derde in principe geen rechten putten uit een voorafgaande beslissing van een andere belastingplichtige.

Ook vanuit de politiek komen signalen dat de hele problematiek van schenking van aandelen grondig  moet herbekeken worden om (beweerde) misbruiken te fnuiken.  Het wordt afwachten wie het initiatief neemt.