Juridisch en fiscaal advies: het vruchtgebruik

Vruchtgebruik heeft een lange traditie. Ook nu nog wordt deze rechtsfiguur vaak gebruikt. Men kan vruchtgebruikconstructies immers gebruiken voor fiscale optimalisatie. U moet echter wel voorzichtig zijn. Niet al deze constructies worden door de fiscus getolereerd. Enig juridisch en fiscaal advies is daarom wel op z’n plaats. 

Juridisch advies

Bij vruchtgebruik zijn er 2 partijen: de vruchtgebruiker en de blote (of naakte) eigenaar. Het vruchtgebruik is verbonden met de persoon van de vruchtgebruiker en dooft uit bij zijn overlijden. De blote eigenaar wordt dan opnieuw de volle eigenaar van het goed. Vruchtgebruik is dus steeds tijdelijk en kan maximaal worden afgesloten voor het leven van de vruchtgebruiker.

De vruchtgebruiker heeft het recht om zoals een eigenaar te genieten van een onroerend goed. Hij heeft het genot van een goed waarvan een ander eigenlijk eigenaar is. Dit betekent dat de vruchtgebruiker het goed mag gebruiken en de nijverheidsvruchten, natuurlijke vruchten en de burgerlijke vruchten mag innen. Nijverheidsvruchten worden voortgebracht door werkzaamheden van de mens, natuurlijke vruchten door de aarde en door dieren, zoals oogst, melk, eieren, wol en groenten. Burgerlijke vruchten zijn bijvoorbeeld huurgelden die de vruchtgebruiker mag innen als hij het goed verhuurt. 

De vruchtgebruiker moet het goed beheren als een goede huisvader. De blote eigenaar mag de vruchtgebruiker niet belemmeren in zijn genot. Aangezien hij nog steeds eigenaar is, kan hij nog wel beschikken over het goed. Dit betekent dat hij bijvoorbeeld het goed kan verkopen zonder toestemming van de vruchtgebruiker. Opgelet: hij kan enkel de blote eigendom verkopen. De rechten van de vruchtgebruiker moeten dus wel worden gerespecteerd door de koper van de blote eigendom.

Fiscaal advies

Er worden vaak zogenaamde vruchtgebruikconstructies opgezet. Bij een dergelijke constructie koopt een zaakvoerder de blote eigendom van een onroerend goed, terwijl zijn vennootschap het vruchtgebruik aankoopt. De vennootschap staat dus grotendeels in voor de financiering van het vruchtgebruik. Op het einde ervan kan de zaakvoerder de volle eigendom verkrijgen zonder bijkomende kosten. Dit leidt natuurlijk tot misbruik, waarbij de vennootschap voor een korte periode het vruchtgebruik verwerft, waarna bij het einde ervan de zaakvoerder relatief snel de volle eigendom verwerft.

De fiscus probeert zulke constructies op een aantal manieren te bestrijden:

• abnormaal en goedgunstig voordeel: de fiscus is van mening dat het zomaar verkrijgen van de opgerichte gebouwen bij het einde van het vruchtgebruik een abnormaal en goedgunstig voordeel is. Het is een verrichting die niet zou plaatsvinden tussen onafhankelijke partijen;
• antimisbruikregel: de fiscus kan de verrichting ook kwalificeren als fiscaal misbruik. De belastingplichtige zal dan moeten aantonen dat de constructie niet enkel plaatsvond met fiscale motieven, maar dat hij het uit zakelijke of economische overwegingen deed;
• voordeel van alle aard: de fiscus argumenteert dat wanneer de vennootschap een te hoge prijs betaalt voor het vruchtgebruik, ze eigenlijk een belastbaar voordeel van alle aard verleent aan de bedrijfsleider. Is de waardering correct gebeurd, dan is er geen sprake van een voordeel. Bovendien moet de fiscus kunnen aantonen dat het voordeel is verkregen uit hoofde of naar aanleiding van de beroepswerkzaamheid. Er kan ook een voordeel van alle aard zijn wanneer de vruchtgebruiker (de vennootschap) een gebouw, bijvoorbeeld een woning, heeft gezet op een grond die ze heeft in vruchtgebruik en contractueel is bepaald dat het gebouw bij het einde van het vruchtgebruik zomaar overgaat naar de blote eigenaar van de grond (de bedrijfsleider).

Hoewel het opzetten van een vruchtgebruikconstructie dus nuttig kan zijn, moet u toch voorzichtig zijn. Het is dus aangewezen om degelijk fiscaal advies in te winnen.

Wenst u meer informatie over dit onderwerp of ander fiscaal advies, dan kunt u ons altijd vrijblijvend contacteren.